-
1 кисүче
сущ.1) ре́зчик, ре́зальщикикмәк кисүче — ре́зчик хле́ба, хлеборе́з
пыяла кисүче — ре́зальщик (ре́зчик) стекла́, стеклоре́з
2) пи́льщик, ру́бщикутын кисүче — пи́льщик дров
урман кисүче — ру́бщик ле́са; лесору́б
3) закро́йщик, раскро́йщик4) мат. секу́щая -
2 хлеборезный
-
3 гренки
мн.кыздырылган икмәк кисәкләре; кәтермәч -
4 порезать
-
5 хлеборезка
-
6 каешлану
неперех.1) заса́ливаться/заса́литься, зама́сливаться/зама́слиться, залосни́ться || заса́ливание, зама́сливаниебүрек эче каешланган — подкла́дка ша́пки заса́лилась
каешланып беткән тун — залосни́вшаяся шу́ба
2) тверде́ть, затвердева́ть/затверде́ть || затверде́ниекаешланып беткән кара икмәк кисәге — затверде́вший кусо́к чёрного хле́ба
3) перен.; разг. обтёсываться/обтеса́ться; станови́ться/стать тёртым; набива́ть/наби́ть ру́ку (на чём-л.)читтә йөреп каешлану — обтеса́ться, поколеси́в в чужи́х края́х
• -
7 көю
I неперех.1) обгора́ть/обгоре́ть, подгора́ть/подгоре́тьәйтсәм, телем көя, әйтмәсәм, җаным көя — (погов.) скажу́ - язы́к подгори́т, промолчу́ - со́весть заму́чает
ботка көя башлаган — ка́ша начала́ подгора́ть
көйгән икмәк кисәкләре — куски́ подгоре́вшего хле́ба
2) выгора́ть/вы́гореть, высыха́ть/вы́сохнуть (от зноя - о хлебах, растениях)3) разг. жа́риться ( на солнце)см. тж. кызыну•- көеп китү••II неперех.көеп көл булу — сгоре́ть дотла́, испепели́ться
1) горева́ть, печа́литься, сокруша́ться; тужи́ть; кручи́ниться поэт.; пережива́ть, боле́ть душо́й (за кого-что-л.)ире өчен көю — горева́ть о му́же
сөйгәнен юксынып көя — кручи́ниться по люби́мой
эш өчен көю — пережива́ть за рабо́ту
2) перен.; диал. зли́ться, серди́ться•• -
8 сону
перех.; диал.1)а) протя́гивать/протяну́ть, подава́ть/пода́ть, подноси́ть/поднести́ ( кому-что)икмәк кисәге сону — протяну́ть кусо́к хле́ба
кул сону — пода́ть ру́ку
китап сону — пода́ть кни́гу
б) вытя́гивать/вы́тянуть ( во всю длину) (что)аяк сону — вы́тянуть но́гу
2) уст. предлага́ть/предложи́ть -
9 кусок
м1) кисәк, өлеш(что-л.)
изрезать на куски — берәр нәрсәне кисәкләргә кискәләү2) шакмак, кисәк3) кисәк, телем, сынык; ( мяса) калҗа4) оч, кисәк5) перен.; разг. ( пропитание) тамак, азык• -
10 бал
I сущ.1) мёдсары бал — све́жий мёд
утырган бал (ак бал) — кристаллизо́ванный, заса́харившийся мёд
чәчәк балы — цвето́чный мёд
••бал - ару, җитмеш җиде төрле авыруга дару — посл. мёд - это чистота́, лека́рство от семи́десяти семи́ боле́зней
бал дисәң бер кими, бармак тисә, ике кими — посл. (букв. о мёде лишь упомя́нешь - начина́ет убыва́ть, тро́нешь па́льцем - убыва́ет два́жды)
бал бозганны тоз төзәтер — погов. испо́рченное мёдом (т. е. лаской), исправля́ют со́лью (т. е. наказанием)
2) некта́р, сла́дкий сок цвето́в и плодо́валмаларның аллары, тамып тора баллары — ( песня) ах, я́блочки а́лые да истека́ют со́ком сла́дким
3) бра́га, буза́, медову́хабал эчү — пить медову́ху
•- бал пешү
- бал менү
- бал агызгыч
- бал алу
- бал әчетү
- бал җимеше
- бал суы
- бал икмәге
- бал ипие
- бал калагы
- бал кашыгы
- бал карагы
- бал кисү
- бал корты
- бал кою
- бал кую
- бал куу
- бал куалау
- бал мәҗлесе
- бал туе
- бал суырту
- бал суырткыч
- бал табышы
- бал чыгы
- бал җавы
- балы кирчү••бал авыз — мёдоу́стый, сладкоречи́вый
балга чебен кебек (балга чебен ябырылган кебек; балга чебен шикелле; балга чебен ябырылган шикелле) — как му́ха к мёду ( липнет)
- бал ае- бал гына
- бал да май II сущ.бал ( праздничное мероприятие с танцами) || ба́льныйбал киеме (күлмәге) — ба́льное пла́тье
бал биюләре — ба́льные та́нцы
-
11 кара
I 1. прил.1) чёрный (о цвете, окраске)кара чәч — чёрные во́лосы
кара буяу — чёрная кра́ска
2) тёмный, чёрный ( более тёмный по сравнению с обычным цветом)кара күзләр — чёрные глаза́
күк йөзен кара болытлар каплаган — чёрные ту́чи закры́ли не́бо
3) поэт. тёмный, дрему́чий4) темноко́жий, сму́глыйбер кара гына кыз — одна́ сму́гленькая де́вушка
кара тәнле кеше — темноко́жий челове́к
5) вороно́й ( о масти лошади)кара айгыр — вороно́й конь (жеребе́ц)
6) разг.а) гря́зный, нечи́стый, чума́зый ( ребёнок)кара куллар — гря́зные ру́ки
кара бармаклар — нечи́стые па́льцы
б) гря́зный, нечи́стый; нести́раныйкара керләр — гря́зное бельё
кара күлмәк — нести́раная руба́шка
7) уст. чёрный, курно́йкара мунча — чёрная ба́ня
кара өй — курна́я изба́, ку́хня ( в пятистенных домах или домах с пристройкой)
8) чёрный, неквалифици́рованный, физи́чески тяжёлый и́ли гря́зный (о работе, труде и т. п.)кара эш — чёрная рабо́та
9) перен.; уст. тёмный, просто́й; необразо́ванный; из простонаро́дьякара халык — просто́й (тёмный, необразо́ванный) наро́д
10) разг.; миф. чёрный, дурно́й, злой, нечи́стыйкара көчләр — чёрные си́лы, нечи́стая си́ла
11) перен. чёрный, тёмный, тра́урныйкара кием — тра́урная оде́жда
һәрвакыт кара киемдә йөрү — ходи́ть всегда́ в тёмной оде́жде
12) перен.; поэт. чёрный, го́рестный, безра́достный, безотра́дный, тяжёлый, мра́чный; тру́дныйкара уйлар — мра́чные ду́мы
кара хәбәр килде — чёрная весть пришла́
кара язмыш — тру́дная (тяжёлая) судьба́
кара көннәр артта калды инде — го́рестные дни оста́лись уже́ позади́
13) перен. чёрный, зло́стный, кова́рный, престу́пныйкара ниятләр (исәпләр) — зло́стные мы́сли
кара күңел — кова́рная душа́
кара эшләр — престу́пные дела́
14) перен. чёрный, о́чень си́льныйкара кайгы — о́чень си́льное го́ре
кара явым — о́чень си́льные оса́дки; чёрное нена́стье
15) в сложн. сл. переводится компонентом черно-кара мыеклы — черноу́сый
кара кашлы — чернобро́вый
кара күзле — черноо́кий, черногла́зый
кара яллы — черногри́вый
•- кара балан
- кара балык
- кара бөрлегән
- кара бөтнек
- кара бүрек
- кара груһ
- кара елан
- кара җиләк
- кара җимеш
- кара зирек
- кара икмәк
- кара кан
- кара карга
- кара карлыган
- кара көрән
- кара кучкыл
- кара кучкыллы
- кара кызыл
- кара кымыз
- кара май
- кара өрәңге
- кара пар
- кара солы
- кара су
- кара сырга
- кара сыргак
- кара тал
- кара тояк
- кара тут
- кара тутлы
- кара түш
- кара үрдәк••кара акыл — непросвещённое разуме́ние
кара алтын — чёрное зо́лото, нефть
кара болыт каплау — пришли́ чёрные дни, пришло́ го́ре
кара болыт кебек (булып) — чёрной ту́чей, ту́ча ту́чей, тьма-тьму́щая
кара гайбәт — чёрная спле́тня
кара диндар — фана́тик
кара җәяү (җәяүгә) калу — пойти́ по́ миру
кара исәп (хисап) — приблизи́тельный подсчёт ( в уме)
кара исемлек — чёрный спи́сок
кара козгын — чёрный во́рон ( специальная закрытая машина для перевозки заключённых)
кара көз — осе́нние (после́дние, холо́дные) нена́стные дни
кара көнгә калдыру (саклау) — оста́вить (бере́чь) на чёрный день
кара көнгә калу — мы́кать век (жизнь), хлебну́ть (хвата́ть) го́ря
кара көнгә җыю — копи́ть (что-л.) на чёрный день
кара күзлектән үткәрү (карау) — ви́деть во всём то́лько плохо́е, то́лько недоста́тки
кара күмергә калу (кара кисәүгә әйләнү) — сгоре́ть дотла́
кара мәче узу — чёрная ко́шка пробежа́ла (проскочи́ла)
кара реакция — ист. чёрная реа́кция
кара сакал — нужда́, несча́стье
карасына баткан (кабынган) — мра́чный от зло́сти, за́висти; ту́ча ту́чей, черне́е ту́чи
кара такта — чёрная доска́ ( для вывешивания фамилий отстающих и нарушителей порядка)
кара чаган — па́клен
кара шар салу — забаллоти́ровать, прокати́ть на вороны́х ( не избрать)
кара эчле — см. кара йөрәк
кара эшче — чернорабо́чий, просто́й рабо́тник, рядово́й тру́женик
кара явым — осе́нние дожди́ (холодные, продолжительные)
кара ягу — очерни́ть, оклевета́ть (кого-л.)
- кара йөз- кара йөрәк
- кара көю
- кара тир түгү
- кара яну 2. сущ.1) каралар чёрные (фигуры шахмат, шашек)каралар белән уйнау — игра́ть чёрными
2) перен. не́что чёрное, чернота́; силуэ́т, очерта́ния; теньII сущ.еракта бер кара күренә — вдали́ видне́ется что́-то чёрное
черни́ла || черни́льныйкара белән язылган кәгазь — бума́га, напи́санная черни́лами
кара порошогы — черни́льный порошо́к
кара кара — чёрные черни́ла
кара табы — черни́льное пятно́
-
12 сынык
1. прил.1) сло́манный; ло́маныйсынык тәртә — сло́манная огло́бля
сынык теш — сло́манный зуб
сынык пәке — сло́манный но́жик
сынык такта кисәге — кусо́к сло́манной доски́
сынык урак — сло́манный серп
2) перен. пода́вленный, угнетённыйсынык күңелле — с пода́вленным настрое́нием
2. сущ.сынык тавышлы — с пода́вленным го́лосом
1) обло́мок; кусо́кчалгы сыныгы — обло́мок косы́
карандаш сыныгы — обло́мок (огры́зок) карандаша́
2) кусо́к, ломо́ть, объе́докбер сынык икмәк — кусо́к хле́ба
бәлеш сыныгы — кусо́к пирога́
••• -
13 от-
= ото-; = отъ-префикс1) "берәр эшне тәмамлау, төгәлләү, хәрәкәтне ахырга китереп җиткерү, туктату" дигән мәгънәне белдереп, татарчага "бетерү" дигән ярдәмче фигыль аша тәрҗемә ителә2) "ерагаю, ераклашу, читләшү, читкә китү" мәгънәләрен белдереп, "китү" дигән ярдәмче фигыль аша тәрҗемә ителә3) "бер бөтеннән аерым кисәген яки икенче берәр әйберне аеру" мәгънәсен аңлатып, "алу" дигән ярдәмче фигыль аша тәрҗемә ителә4) фигыльдә "-ся" суффиксы булса һәм ул "берәр нәрсәдән баш тарту" мәгънәсен аңлатса, "котылу", "сылтау табу" сүзләре ярдәмендә тәрҗемә ителә -
14 откусить
-
15 хлебо-
кушма сүзләрнең "икмәк", "иген", "ашлык" мәгънәләрен аңлаткан беренче кисәгехлеботорговля — ашлык сәүдәсе, ашлык белән сәүдә итү
хлебозакупки мн. — ашлык сатып алу
См. также в других словарях:
баланс — 1. Тигезлек, тотрыклылык. үлчәү көянтәсенең тигез торышы 2. Тигезләгеч авырлык, балансирның хәрәкәтчән кисәге 3. Керем белән чыгымның чагыштырма йомгагын чагылдырган хисап айлык баланс. Бер берсен тутырырга, тигезләргә тиешле өлешләрнең… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түтәрәм — и. 1. Дүрттән бер өлеш, чирек капчыкка түтәрәм каз белән ярты кадак туң май куелды 2. Җир үлчәве берәмлеге (дисәтинәнең алтыдан бер өлеше, 400 кв. сажин) 3. Бер кадак (400 грамм) чамасы (әйбер үлчәү берәмлеге) 4. Зур кисәк (ит, икмәк һ. б. ш. тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге